بنزین به مثابه یک شاخص کاذب و فریب کار
روزنامه ابتکار روز سه شنبه در سر مقاله خود با عنوان « بنزین به مثابه یک شاخص کاذب و فریب کار » به نقد تاثیر غیر اصولی افزایش قیمت بنزین بر قیمت سایر کالاها و خدمات پرداخته است.
در این مطلب که به قلم « سید علی محقق» است می خوانیم: راننده تاکسی سبز
رنگ که همه جمله هایش با تکیه کلام « به جونم خودم» تمام می شود، با آب و
تاب تعریف می کند که «تموم این مغازه دارها و بنکدارهای بازار تا توپخانه و
لاله زار و سعدی و فردوسی از ماهها پیش جنس خریده و انبار کرده اند و
منتظر افزایش قیمت بنزین هستند تا اجناس خود را بریزند توی بازار و به چند
برابر قیمت بفروشند!» با این مقدمه غلوآمیز آقای راننده برای 4 مسافر خسته و
بی حوصله خود – که یکی از آنها هم نگارنده این سطور بود - آسمان و ریسمان
را به هم می بافد تا 500 تومان افزایش کرایه مسیر بازار تا هفت تیر از صبح
روز دوشنبه را به بهانه ی شایعه ی افزایش قیمت بنزین توجیه کند.
در
میانه راه یکی دو نفر از همسفران هم گفته های راننده تاکسی به جز افزایش
کرایه تاکسی را تأیید می کنند و هنوز هیچی نشده از تأثیر چند ده درصدی
افزایش قیمت بنزین بر زندگی خود می گویند.
تحلیل محتوای حرف های
بعدی و تلفنی این دو مسافر با همکارانشان هم نشان می داد که صنف آنها هم
خود را برای افزایش قیمت کالا و خدمات به بهانه تغییر قیمت بنزین آماده
کرده است.
شلوغی بی دلیل صف پمپ بنزین ها و شایعات و حرف و حدیث
های ریز و درشت طول روز هم دست به دست هم داده است تا در اولین روز از ماه
اردیبهشت بدون آنکه اتفاق جدیدی در کشور افتاده باشد، همه جا، بی خود و بی
جهت بوی بنزین بدهد.
انگار که در ایران بر خلاف سایر جوامع و کشورها، نرخ تغییر قیمت بنزین مهم ترین شاخص اقتصادی در زیر پوست جامعه است.
بر
اساس اعلام رئیس جمهور و دیگر مردان اقتصادی دولت، قرار است طی روزهای آتی
و در دومین گام از اجرای فاز دوم هدفمندسازی یارانه ها تغییرات قیمت سه
سوخت خودرویی یعنی بنزین، گازوئیل و سی ان جی اعلام و اجرایی شود.
بر اساس نقل و قول های غالب قیمت بنزین سهمیه ای 400 تومانی با 300 تومان
افزایش به 700 تومان خواهد رسید و بنزین آزاد 700 تومانی هم به احتمال زیاد
300 تومان زیاد شده و 1000 تومان قیمت گذاری خواهد شد.
البته با
توجه به عدم تحقق پیش بینی های دولت برای میزان انصراف مردم از دریافت
یارانه نقدی احتمالا دولت مجبور شود برای جبران کسری ها، قیمت بنزین آزاد
را بیشتر از 1000 تومان نیز تعیین کند.
در بدترین حالت میانگین میزان مصرف ماهیانه بنزین هر خودروی شخصی در کشور حداکثر 100 تا 120 لیتر است.
از
این میزان مصرف 60 لیتر از طریق بنزین سهمیه ای و مابقی به صورت آزاد قابل
تأمین است. با توجه به زمزمه های افزایش 300 تومانی قیمت بنزین آزاد و
دولتی، با فرض مصرف ماهیانه 120 لیتر بنزین در سال جدید، حداکثر 36
هزارتومان از محل افزایش قیمت بنزین سهمیه ای و آزاد به هزینه زندگی
دارندگان خودروی شخصی به طور مستقیم افزوده می شود.
به یقین این
میزان افزایش در مقایسه با میانگین درآمد طبقات متوسط و پایین جامعه به هیچ
وجه عدد قابل توجهی نیست و مشخص است که این میزان افزایش (مشخصا منظور
خودروهای شخصی است) نباید تأثیر غیر مستقیم چندانی برهزینه های زندگی سایر
افراد جامعه نیز داشته باشد.
با این حساب اگر متوسط درآمد ماهیانه
هر خانوار را حدود 1.5 میلیون تومان در نظر بگیریم اثر تورمی مستقیم افزایش
قیمت بنزین حداکثر 2.5 درصد خواهد بود که با در نظر گرفتن افزایش 20 تا 25
درصدی حقوق کارگر و کارمند و افزایش نسبی درآمد سایر اقشار این رقم گُم و
غیر قابل اعتنا است.
برای حمل و نقل عمومی و به طور مشخص انواع
تاکسی های درون و بیرون شهری و وانت بارهای بنزینی نیز به راحتی می توان
نشان داد که علیرغم جو روانی ایجاد شده در هر مرحله از افزایش قیمت بنزین،
تأثیر تغییر تا 100 درصدی قیمت بنزین بر کرایه های عمومی همواره کمتر از 10
و حتی 5 درصد است.
تقریباً اکثر قریب به اتفاق تاکسی ها و وانت بارهای عمومی دوگانه سوز هستند و قابلیت استفاده از سی ان جی را دارا هستند.
طی چهار سال گذشته با توسعه جایگاه های سی ان جی در کشور تقریبا کمتر شهر و
منطقه و محله ای است که در آن پمپ گاز سی ان جی وجود نداشته باشد.
در حال حاضر هم تقریباً عمده وسایل حمل و نقل عمومی بیشتر سوخت مصرفی خود را از طریق سی ان جی تأمین می کنند.
حتّی با بافرض تک سوز بودن این خودروها، هر تاکسی یا وانت عمومی ماهیانه
700 لیتر بنزین مصرف می کنند که نیمی از آن سهمیه ای و مابقی آزاد است. از
این رو حتّی اگر فرض کنیم راننده محترم حوصله مصرف سی ان جی نداشته باشد!!
افزایش قیمت 300 تومانی قیمت بنزین، ماهیانه حدود 200 هزار تومان( روزانه کمتر از 7هزار تومان) به هزینه های خودرویی او می افزاید.
این رقم در بدترین حالت حدود 10 تا 15 درصد درآمد ماهیانه هر تاکسی را
تشکیل می دهد و حتی همین رقم هم با مصرف سی ان جی تا2 درصد قابل کاهش است.
این
محاسبات حتّی اگر چندان دقیق نباشد و از شهری به شهری و از صنفی تا صنف
دیگر ارقام گفته شده قابل تغییر و قابل نقض باشد، امّا به راحتی نمایه ای
از میزان تأثیر واقعی تغییر نرخ بنزین در هزینه های زندگی شهروندان را نشان
می دهد.
نمایه ای که هیچ نسبتی با حرف و حدیث های روزهای اخیر
مردم کوچه و بازار و حتی منتقدان به اصطلاح تحلیلگر دولت ندارد و به خوبی
عیان می کند که این مولفه به هیچ وجه شاخص معتبری برای اقتصاد کشور نیست و
بر عکس آنچه که شایع است، هیچ نقش دومینویی و تبعی آنچنانی نیز بر افزایش
سایر قیمت ها در کشور ندارد و به همین خاطر نمی تواند بر بالا و پایین شدن
نرخ تورم چندان موثر باشد.
با این همه امّا فضای عمومی جامعه چیز دیگری می گوید و در این مورد خاص چرایی این جو روانی راز آلود می نماید.
می توان چنین برداشت کرد که سالهاست چند قشر و گروه خاص از جامعه، در موعد
اجرای هر تصمیم و سیاست جدید دولت درباره قیمت بنزین و سایر حامل های
انرژی و یا در ابتدای هر سال منافع خود را به این شاخص کاذب و فریبنده گره
می زنند و آن را به مثابه غولی برای اقتصاد کشور و دولت تصویر می کنند تا
منافع قشری و گروهی خود را تأمین نمایند.
افکار عمومی جامعه هم
بعضی به خاطر قشری نگری و دیگرانی به دلیل نزدیک بینی ناشی از تفاوت دو سه
هزار تومانی قیمت یک باک بنزین در شب تغییر قیمت ها و یا به دلیل بدبینی
به اقتصاد و حتّی سیاست در کشور، پیاده نظام شایعه و جو روانی ایجاد شده می
شوند و با موج ساخته شده همراهی می کنند تا دیگران بر خر مراد سوار شوند و
از این نمط کلاه خود را ببافند و از آب گل آلود حدفاصل شایعه تا واقعیت
ماهی خود را بگیرند و دیگر هیچ...
