محلاتی : ولایت هم تحت‌الشعاع عدالت است

حجت‌الاسلام والمسلمین محمد سروش محلاتی  در مراسمی به مناسبت شب شهادت
امام صادق(ع) در بنیاد امید ایرانیان خراسان رضوی، با بیان اینکه ولایت از
مفاهیم بنیادین اسلام و تشیع است، در باب نسبت ولایت و عدالت با طرح این
پرسش که بین عدالت و ولایت چه نسبت و رابطه‌ای وجود دارد، اظهار داشت: ممکن
است کسی بین این دو هیچ نسبتی قائل نباشد یا آن دو را عین یکدیگر بداند یا
رابطه آن دو را تلازم معرفی کند و یا یکی را اصل و دیگری را فرع بداند.

وی افزود: به هرحال وضع فکری و فرهنگی ما اینگونه است که اهتمام و ارزشی
را در مفهوم ولایت می‌بینیم، که در عدالت نمی‌بینیم. شاید بسیاری ولایت را
ارزش اول می‌دانند و چه بسا در نزد آنها عدالت جنبه طفیلی و ثانوی دارد و
این طفیلی بودن تا آنجا ادامه پیدا کرده که در نزد بسیاری افراد، عدالت
ارزشی مستقل در برابر ولایت نیست، بلکه عدالت کاری است که «ولی» انجام
می‌دهد و ماورای خواست و تشخیص ولی چیزی به عنوان عدالت وجود ندارد و او را
باید شاخصی برای عدالت شناخت.

مدرس عالی حوزه علمیه با طرح این پرسش که آیا ما باید از ولایت شروع
کنیم تا به عدالت برسیم یا باید از عدالت به ولایت رسید با نقل روایتی از
امام علی (ع) در کتاب توحید شیخ صدوق که می‌فرمایند «اعرفواالله بالله و
الرسول بالرساله و اولوا الامر بالعدل و الاحسان»، اظهار داشت: این روایت
گویای این است که راه شناخت ولایت، عدالت است و اگر می‌خواهیم امام را
بشناسیم باید از راه عدل این کار را انجام دهیم.

سروش محلاتی با بیان اینکه اگر نیاز باشد برای شناخت امام به عدالت رجوع
کنیم و در مقابل عدالت را از امامت اخذ کنیم، دور پیش خواهد آمد و غیر
ممکن است، ادامه داد: راه شناخت عدالت برای انسان‌ها باز است و ما
می‌توانیم درک درستی از عدالت داشته باشیم و براساس این سرمایه فطری در درک
عدالت، به درک ولایت هم نائل شویم. برای شناخت امام در ابتدا باید بدانیم
عدالت چیست تا بتوانیم تشخیص دهیم آنچه را که مدعی امامت انجام می‌دهد،
مطابق با عدالت است یا خیر؟ که اگر مطابق با عدالت باشد او صاحب مقام ولایت
است.

مولف کتاب آزادی، عقل و ایمان با بیان اینکه از کلام حضرت امیر(ع) تقدم
معرفتی عدالت بر ولایت استنباط می‌شود، خاطرنشان کرد: بر اساس این سخن کسی
که درک درستی از عدالت ندارد، درک درستی از ولایت هم نخواهد داشت و کسی که
عدالت را نمی‍‌‌فهمد حقیقت ولایت را هم نمی‌تواند درک کند.

وی با بیان اینکه ولایت امتداد رسالت است و رسالت هم مطابق آیه «لیقوم
الناس بالقسط» برای تحقق عدالت آمده است، افزود: پس قهرا ولایت هم باید در
جهت این هدف یعنی عدالت استمرار پیدا کند، مگر حضرت علی (ع) در پاسخ به ابن
عباس در ذی‌قار نفرمودند: « وَ اللّه ِ لَهِیَ أحَبُّ إلَیَّ مِنْ
إمْرَتِکُمْ، إلاّ أنْ اُقِیمَ حَقّا ، أوْ أدْفَعَ بَاطِلاً »، اگر ولایت
مقصود بالذات است، چرا حضرت آنرا با یک لنگه کفش مقایسه کردند؟ این معلوم
است که این فقط ابزار است و غیر از ابزار هیچ ارزش دیگری ندارد.

سروش محلاتی با بیان اینکه در این سخن امام علی(ع) ارزش ذاتی ولایت
ظاهری را نفی می‌کند. یادآور شد: البته ولایت ظاهری جدا از ولایت به عنوان
مقام معنوی انسان کامل و حجت خداست که آن با این مقیاس‌ها سنجیده نمی‌شود.
آن قرب به خداست و قابل غصب نیست این که می‌فرمایند«أمّا وَأللهِ لَقَدْ
تَقَمَّصَهَا إبْنُ أبِِی قُحافَهَ» منظور ولایت معنوی نیست زیرا آن که
قابل غصب نیست. آن نهایت قرب و آن کمالات معنوی جداشدنی نیست. این که
میگوییم غصب شد همان ولایت ظاهری است که این را حضرت امیر(ع) میگویند ارزشی
ندارد، مگر اینکه بتوان با آن کاری انجام داد.

وی در ادامه با اشاره به اینکه در برخی دوره ها این معادله در ذهن
شیعیان وارونه شده و جای اصل و فرع تغییر کرده است، افزود: یکی از علل و
عواملی که باعث شده است در طول تاریخ با مصائب فرهنگی زیادی مواجه شویم،
همین وارونگی است.

حجت‌الاسلام محمد سروش محلاتی در ادامه به بیان حدیثی از امام صادق (ع)
پرداخت و گفت: امام شخصیتی است که جلوی خون‌ریزی را می‌گیرد، رابطه
انسان‌ها را صمیمی می‌کند، گروه‌گروه شدن‌ها را در جامعه جمع می‌کند،
آدم‌های عریان را پوشش می‌دهد، گرسنگان را سیر می‌کند و جلوی ناامنی را
می‌گیرد. این کلام امام صادق(ع) تفسیر همان کلام امیرالمومنین(ع) است.

وی با بیان اینکه این سخنان بیانگر آن است که عدالت اصل است، اظهار
داشت: البته وقتی با امام معصوم مواجهیم شرایط با غیر معصوم متفاوت است،
شخصیت معصوم در کنف حمایت الهی به دلیل برخورداری از عصمت دارای مصونیت
است. اما معصوم هم شاخص را عدالت معرفی می‌کند چرا که شاید افرادی در جامعه
باشند که عصمت امام را قبول نداشته باشند و از معرفت لازم برخوردار
نباشند.

مدرس خارج فقه واصول مدرسه آیت الله گلپایگانی قم با اشاره به فرازهایی
از نامه 57 و 54 نهج البلاغه تصریح کرد: امام علی (ع) حتی نسبت به امام
معصوم ملاک و شاخص در اختیار افراد قرار می‌دهد و اگر پذیرفتیم که اصل
عدالت است و ارزش ولایت به عدالت است، نتیجه می‌گیریم که ارزش ولی نیز به
تبعیت از عدالت است.

وی تاکید کرد: برای ما مهم تر از ولی، ولایت اوست و ولایت هم تحت‌الشعاع
عدالت است. ولی برای ولایت است نه اینکه ولایت برای ولی باشد.

کد خبرنگار: ۱
۰دیدگاه شما

پربازدید

پربحث

اخبار عجیب

آخرین اخبار

لینک‌های مفید