اینفوگرافیک/
کابینه ده دولت گذشته چطور تشکیل شدند؟
در این گزارش به واکاوی ۱۰ کابینه قبل از روحانی و بررسی بخشی از جزئیات کابینه ۱۰ دولت بعد از پیروزی انقلاب اسلامی پرداخته می‌شود. در هر یک از تصاویر ترکیب کابینه هر یک از دولت‌های گذشته را مشاهده می‌کنید.
ساعت
شمار روزهای پایانی دولت دکترمحمود احمدی نژاد ثانیه های خود را با سرعت
طی می کند سرنوشتی که تمام دولت های پیش از وی نیز به خود دیدند.
خبرگزاری خانه ملت در گزارشی به واکاوی ۱۰ کابینه قبل از روحانی و بررسی بخشی از جزئیات کابینه ۱۰ دولت بعد از پیروزی انقلاب اسلامی پرداخته است.
به گزارش سلام نو به نقل از خانه ملت، ابوالحسن
بنی صدر نخستین رئیس جمهوری ایران در ۱۵ بهمن ۱۳۵۸ به این سمت انتخاب و در
۳۱ خرداد ۱۳۶۰ یعنی بعد از ۵۰۳ روز تصدی ریاست جمهوری، ار سوی مجلس شورای
اسلامی با ۱۷۷ رای موافق، ۱۲ ممتنع و ۱ مخالف برکنار شد.
وی
که تنها رئیس جمهور برکنار شده در حین خدمت بود پس از نخست وزیری مهندس
مهدی بازرگان به عنوان فردی مستقل به ریاست جمهوری انتخاب و شهید محمد علی
رجایی را نیز به نخست وزیری خود منصوب کرد.
پس
از برکناری بنی صدر، شهید محمد علی رجایی به مدت ۳۰ روز مسئولیت شورای
موقت ریاست جمهوری را برعهده داشت تا اینکه در ۱۲ مرداد ۱۳۶۰ به عنوان
دومین رئیس جمهور ایران انتخاب و شهید محمد جواد باهنر نیز نخست وزیر وی
شد.
محمد
علی رجایی پس از ۱۳۶ روز تصدی ریاست جمهوری در تارخ ۸ شهریور ۱۳۶۰ به
همراه شهید محمدجواد باهنر در دفتر نخست وزیری به شهادت رسید و بدین صورت
وی و شهید محمد جواد باهنر تنها رئیس جمهور و تنها نخست وزیر شهید ایران را
لقب گرفتند.
مطابق
اصول ۱۳۰و ۱۳۱ قانون اساسی جمهوری اسلامی (نسخه قبل از اصلاحیه) در صورت
ناتوانی رئیس جمهور از اداره کشور، «شورای موقت ریاست جمهوری» متشکل از
نخست‌وزیر، رئیس مجلس شورای اسلامی و رئیس دیوان عالی کشور اداره کشور را
تا انتخاب رئیس جمهور جدید بر عهده می‌گیرند. بنابراین پس از شهادت محمد
علی رجایی شورای موقت ریاست جمهوری در ۸ شهریور ۱۳۶۰ آیت الله محمدرضا
مهدوی کنی را که وزیر کشور کابینهٔ باهنر بود به عنوان نخست وزیر موقت
برگزید و تا ۱۷مهر همان سال به مدت ۳۱ روز این مسئولیت را بر عهده داشت.
وی
در ۱۱شهریور ۱۳۶۰کابینه موقت خود را که به جز دو تغییر، مشابه کابینه
باهنر بود تشکیل و وزرا را به مجلس معرفی کرد. در کابینه آیت الله مهدوی
کنی تنها حجه الاسلام و المسلمین علی‌اکبر ناطق نوری جایگزین آیت
الله مهدوی کنی در وزارت کشور شده بود و برای پست وزارت راه هادی
نژادحسینیان معرفی شد. کابینه وی با ۱۷۰رأی موافق، ۱۳رأی ممتنع و ۴رأی
مخالف رأی اعتماد گرفت.
دولت
موقت آیت الله مهدوی کنی در تاریخ ۱۷ مهر ۱۳۶۰ پس از برگزاری انتخابات
ریاست جمهوری و انتخاب آیت الله سیدعلی خامنه‌ای به ریاست جمهوری و معرفی
مهندس میرحسین موسوی به عنوان نخست وزیر به فعالیت خود خاتمه داد.
دولت
سوم جمهوری اسلامی اولین دولت ایران با ۴ سال فعالیت مستمر و اولین دولتی
است که برای دو دوره ریاست دولت را بر عهده داشته است.
دوره اول این دولت در شهریور ۱۳۶۴ به پایان رسید و دوره دوم آن نیز از ۱۳ شهریور ۱۳۶۴ آغاز شد.
دوره
اول این دولت در شهریور ۱۳۶۴ به پایان رسید و دوره دوم آن نیز در ۱۳
شهریور ۱۳۶۴ آغاز شد. حدود ۴ سال بعد یعنی در تاریخ ۱۳ خرداد ۱۳۶۸حضرت امام
خمینی (ره) رحلت و از تاریخ ۱۴خرداد ۱۳۶۸آیت الله سید علی خامنه ای رهبری
نظام اسلامی را بر عهده گرفت اما مدتی نیز عهده‌دار هر دو مسئولیت بود. او
ضمن واگذاری پیش از موعد پست ریاست جمهوری از میرحسین موسوی خواست تا تاریخ
آغاز به کار دولت جدید ، به کار خود ادامه دهد.
از
نکات قابل توجه این کابینه که شاید کمتر کسی به آن توجه کرده باشد حضور
سید محمد خاتمی رئیس جمهور سابق ایران به عنوان وزیر ارشاد در هر دو کابینه
میر حسین موسوی است. در حالیکه او تنها در دولت نخست آیت الله علی اکبر
هاشمی رفسنجانی وزیر ارشاد بود.
در نهایت این دولت نیز در ۱۲ مرداد ۱۳۶۸ پس از دو دوره متوالی تصدی ریاست جمهوری به پایان رسید.
۶
روز قبل از پایان دوره ریاست جمهوری چهارم(۶ مرداد ۱۳۶۸) قانون اساسی
جمهوری اسلامی ایران اصلاحاتی را به خود دید. بنابر قانون اساسی اولیه،
رییس جمهور منتخب مردم موظف بود نخست وزیر را برای تشکیل کابینه تعیین کند و
پس از انتخاب نخست وزیر از طرف رییس جمهوری و تایید آن از جانب مجلس، وی
مسئول تشکیل کابینه و تعیین وزرا بود. رییس جمهور نیز تنها به روابط
بین‌المللی کشور و ارتباط با قوای دیگر می‌پرداخت. اما پس از اصلاح قانون
اساسی مقام نخست وزیری حذف شده و مقام معاون اولی جایگزین آن شد تا در
مواقع ضروری و شرایطی وی عهده‌دار وظایف رئیس‌جمهورشود.
بدین
صورت دولت بعدی (دولت پنجم) که در ۱۲ مرداد۶۸ آغاز و در۱۲ مرداد۱۳۷۲به
پایان رسید، آیت الله علی اکبر هاشمی رفسنجانی که تا پیش از آن رئیس مجلس
بود کابینه را تشکیل داد.
وی
که اولین رئیس جمهور بدون نخست وزیر بود برای دو دوره متوالی عهده دار سمت
ریاست جمهوری ایران شده و مرحوم حسن حبیبی را به عنوان معاون اولی خود
انتخاب کرد.
آیت الله هاشمی رفسنجانی دوره دوم ریاست جمهوری خود را در ۱۲مرداد ۱۳۷۲آغاز و در ۱۲مرداد ۱۳۷۶آن را به سید محمد خاتمی واگذار کرد.
سید
محمد خاتمی در ۱۲مرداد ۱۳۷۶سمت ریاست جمهوری را از آیت الله هاشمی
رفسنجانی تحویل گرفت و حسن حبیبی را در مقام معاون اولی ابقا کرد. او چهار
سال بعد نیز با رأی اکثریت مردم رئیس جمهور شد و تشکیل کابینه داد.
دوره
دوم ریاست جمهوری سید محمد خاتمی(دولت هشتم) با معاون اولی محمد رضا عارف
از تاریخ ۱۲مرداد ۱۳۸۱ آغاز و در ۱۲ مرداد ۱۳۸۴با واگذاری ریاست جمهوری به
محمود احمدی نژاد به پایان رسید.
محمود
احمدی نژاد، ششمین رئیس جمهور ایران ۲۳مرداد ۱۳۸۴کابینهٔ پیشنهادی خود را
به مجلس معرفی کرد. یکی از شروط گزینش وزرا از سوی وی موافقت آنان با مفاد
میثاق‌نامه‌ای تحت عنوان «میثاق‌نامهٔ دولت اسلامی» بود.
۴
تن از وزرای پیشنهادی دولت نهم به مجلس، اشعری، علی‌احمدی، هاشمی و سعیدلو
رای لازم را برای تصدی وزارتخانه‌های آموزش و پرورش، تعاون، رفاه و تأمین
اجتماعی و نفت، کسب نکردند و احمدی نژاد تا ۳ ماه فرصت داشت تا افراد
جایگزینی را معرفی کند.
یکی
از موارد مهم در دولت احمدی نژاد عزل وزرا توسط خود رئیس جمهور بود به
صورتی که وی دو وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و اطلاعات را ۸ روز پیش از
پایان کار دولت نهم عزل کرد.
دوره
دوم ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد (دولت دهم) با حواشی بسیاری آغاز شد.
مراسم تنفیذ وی روز ۱۲مرداد و مراسم تحلیف وی روز ۱۴مرداد در مجلس شورای
اسلامی برگزار شد.
پرویز
داوودی که معاون اول رئیس دولت نهم بود و در دولت دهم ابتدا جای خود را به
اسفندیار رحیم مشایی داد و سپس محمدرضا رحیمی به این سمت منصوب شد.
مجلس
در بررسی رای اعتماد به وزرای کابینه دهم به سه وزیر پیشنهادی رای منفی
داد و مابقی وزرا مورد تائید نمایندگان قرار گرفتند. احمدی نژاد برای
نخستین بار در تاریخ جمهوری اسلامی ایران ۳ زن را برای تصدی مقام وزارت به
مجلس معرفی کرد که فقط یکی از آنها (وزیر بهداشت) موفق به اخذ رای اعتماد
شد که البته با نظر احمدی نژاد در سال آخر دولت دهم مرضیه وحید دستجردی از
مسئولیت خود در وزارت بهداشت برکنار شد.
در سال دوم دولت دهم، احمدی نژاد، متکی وزیر امور خارجه خود را در ماموریت برکنار و علی اکبر صالحی را جایگزین وی کرد.
همچنین
در تاریخ ۲۴اردیبهشت سال ۱۳۹۰ پس از تصویب ادغام ۶ وزارتخانه، رییس جمهور
در اجرای ماده ۵۳ قانون برنامه پنجم مصوب مجلس شورای اسلامی و مصوبه هیات
وزیران در نامه‌هایی جداگانه پایان مسوولیت محصولی، محرابیان و میرکاظمی را
اعلام کرد. سرانجام در سال ۱۳۹۰، وزارتخانه‌های ایران به ۱۸ وزارتخانه
رسید.
محمود
احمدی نژاد ۱۲مرداد ۱۳۹۲ پس از ۸ سال تصدی ریاست جمهوری، این سمت را به
حجت الاسلام و المسلمین دکتر حسن روحانی تحویل می‌دهد که ۲۴خرداد ۱۳۹۲ از
سوی مردم انتخاب شد.
مراسم
تنفیذ دکتر روحانی که با شعار تدبیر و امید رای مردم را بدست آورد شنبه ۱۲
مرداد در محضر رهبر معظم انقلاب برگزار و فردای آن روز۱۳ مرداد مراسم
تحلیف خود را در مجلس شورای اسلامی برگزار می کند. وی براساس آیین نامه
داخلی مجلس ۲ هفته فرصت دارد تا کابینه خود را معرفی کند.
