درختان ایستاده می‌میرند

نعمت احمدی

درختان ایستاده می‌میرند

درخت‌ها ایستاده می‌میرند، نمی‌دانم این جمله از کیست و به مناسبت چه موضوعی به‌کار برده شد، اما این تعبیر را می‌توان در طرح‌های عمرانی شهرداری تهران به عینه دید. حکایت چهارراه ولیعصر- خیابان انقلاب از این دست مناطقی است که علی‌الظاهر قرار است درختان آن با تبر توسعه گذرگاه اتوبوس‌ها ایستاده بمیرند. چهارراه ولیعصر- انقلاب، چهارراهی است که صاحب این قلم چهارمین‌دهه حضورم را درآن می‌گذرانم، چه حوادثی را از پشت پنجره اتاق کارم دراین چهارراه نظاره‌گر بودم و هرروزه شاهد رفت و آمد مسوولان بالای کشور به حوالی خیابان پاستور هستم. مدتی است این چهارراه گرفتار بی‌برنامگی مسوولان شهری شده است. دیگر طراوت و سرسبزی از پارک دانشجو که به علت نزدیکی به چند دانشگاه و دانشکده به این نام نامیده می‌شود، رخت بربسته است، دیگر ساختمان زیبای تئاترشهر رویای هنری خود را از دست داده است، عملیات ساخت‌وساز هرروزه در گوشه‌وکنار، این بنای مدورخوش‌ذوق و خوش‌هیکل را به پیری فرتوت تبدیل کرده که در هوای آلوده شهر تهران رو به ویرانی است. حاشیه جنوبی تئاترشهر، ساختمانی قد برافراشته که وصله ناجوری از باب معماری خیال‌انگیز تئاترشهراست. ضلع شمالی پارک با بی‌ذوقی مسوولان مترو شهر هرروز اسکلتی بدقواره را کنار خود از آهن و شیشه پذیرا می‌شود. این اواخر طرحی برای عبورو مرور عابران پیاده‌ای که ساعات پرتردد روز را به کلاف سرگردان چه کنم تلف می‌کنند از ناحیه شهرداری در اطراف چهارراه اجرایی شده است. بگذریم که املاک اطراف چهارراه تملیک شد تا همه عابران از زیرگذرهای احداثی و زیرزمین چهارراه عبورکنند ولابد از کلاف سردرگمی که هرروزه خصوصا اوایل شب به وجود می‌آید جلوگیری شود. عملیاتی که چندین ماه است اعصاب ساکنان چهارراه را زیرحرکت هرروزه بیل مکانیکی و اره برقی و دیگر ابزار ساخت‌وسازها خرد و خمیر کرده است. اهالی چهارراه مانده‌اند معطل که مسوولان شهری چه طرحی در افکنده‌اند؟ بگذریم که سال‌هاست با تغییرات عمدتا بی‌برنامه به اصطلاح زیبا‌سازی شهری خو گرفته‌ایم. ظرف سال‌هایی که شاهد به ظاهر طرح‌های زیباسازی این منطقه هستم ده‌ها بار آهن و سکوی وسط خیابان انقلاب تعویض شده است، میلیون‌ها کیلو آهن به‌کاربرده شده، از جا کنده می‌شود و طرحی تازه با آهنی جدید که هیچ تفاوتی با طرح سابق ندارد جایگزین می‌شود. در طرح جدید با نرده‌ای آهنین کلیه ورودی‌ها به چهارراه را مسدود کرده‌اند و چندین زیرگذر ساخته شده است که راه عبورومرور از این زیرگذرهاست. چون نقشه‌ای از خاتمه کار در اختیار ندارم، نمی‌دانم عبورومرور از پیاده‌روهای چهارراه چگونه خواهد بود. اما حاشیه جنوب‌غربی چهارراه با ده‌ها درخت چناری که از زمانه پهلوی اول در خیابان غرس شده است را می‌خواهند ایستاده سر ببرند. درختانی که عمری نزدیک به صدسال دارند در طرح جدید ایستاده خواهند مرد. نگارنده از چندنفر مسوولی که کاغذ و قلم به دست چهارراه را بالا و پایین می‌رفتند، شنیدم چندین درخت صدساله که همه زیبایی چهارراه و سلامت مردم به اینها مربوط است را خواهند برید   تا روی جویی که این درخت‌ها وسط آن هستند، بلوک سیمانی بگذارند تا اتوبوس‌ها از کنارهم رد شوند! باورکردنی نیست! وقتی شهردار تهران زمان افتتاح پل طبقاتی صدر گفتند، انشاءالله برنامه رفع آلودگی هوای تهران را هم عملیاتی کنیم- جملاتی به این مضمون- اما قطع درختانی که از نخستین درختکاری خیابان ولیعصر باقی‌مانده و امروزه به‌عنوان میراث ملی به ثبت رسیده است را در تهاجم حرکت اتوبوس‌ها چگونه می‌توان توجیه کرد؟ برنامه جامع مسوولان اداره شهرها در جهان امروز این است که شهر در تهاجم ماشین بلعیده نشود بلکه با جلوگیری از احداث خیابان‌های جدید یا گسترش و تعریض خیابان‌های موجود همه رفت‌وآمد را به زیرزمین بکشند. هنوز چند روزی از افتتاح پل طبقاتی صدر نگذشته که ترافیک خیابان صدر دوباره نزدیک به حالت اول درآمده است اما اگر هزینه دوهزار‌میلیاردی پل طبقاتی صدر صرف مترو می‌شد و به گفته متخصصان دو خط مترو با این پول احداث می‌شد چه جمعیتی به راحتی حمل‌ونقل می‌شدند؟  دلم برای چهارراه ولیعصر- انقلاب می‌سوزد، دلم برای تنهایی و غربت تئاترشهر می‌سوزد، دلم برای پارک دانشجو که دیگر پارک نیست می‌سوزد، اما به مسوولان می‌گویم. نگذارید درخت‌های صدساله با اره بی‌برنامگی مسوولان شهری بمیرند. مانع مرگ درختان شوید!