زیارت
اربعین که در این روز مستحب است، در کتاب های دعا آمده است و چنین است:
السَّلامُ
عَلَی وَلِیِّ اللَّهِ وَ حَبِیبِهِ السَّلامُ عَلَی خَلِیلِ اللَّهِ وَ نَجِیبِهِ
السَّلامُ عَلَی صَفِیِّ اللَّهِ وَ ابْنِ صَفِیِّهِ السَّلامُ عَلَی الْحُسَیْنِ
الْمَظْلُومِ الشَّهِیدِ السَّلامُ عَلَی أَسِیرِ الْکُرُبَاتِ وَ قَتِیلِ
الْعَبَرَاتِ اللَّهُمَّ إِنِّی أَشْهَدُ أَنَّهُ وَلِیُّکَ وَ ابْنُ وَلِیِّکَ وَ
صَفِیُّکَ وَ ابْنُ صَفِیِّکَ الْفَائِزُ بِکَرَامَتِکَ أَکْرَمْتَهُ بِالشَّهَادَهِ
وَ حَبَوْتَهُ بِالسَّعَادَهِ وَ اجْتَبَیْتَهُ بِطِیبِ الْوِلادَهِ وَ جَعَلْتَهُ
سَیِّدا مِنَ السَّادَهِ وَ قَائِدا مِنَ الْقَادَهِ وَ ذَائِدا مِنَ الذَّادَهِ
وَ أَعْطَیْتَهُ مَوَارِیثَ الْأَنْبِیَاءِ وَ جَعَلْتَهُ حُجَّهً عَلَی خَلْقِکَ
مِنَ الْأَوْصِیَاءِ فَأَعْذَرَ فِی الدُّعَاءِ وَ مَنَحَ النُّصْحَ وَ بَذَلَ
مُهْجَتَهُ فِیکَ لِیَسْتَنْقِذَ عِبَادَکَ مِنَ الْجَهَالَهِ وَ حَیْرَهِ
الضَّلالَهِ وَ قَدْ تَوَازَرَ عَلَیْهِ مَنْ غَرَّتْهُ الدُّنْیَا وَ بَاعَ
حَظَّهُ بِالْأَرْذَلِ الْأَدْنَی وَ شَرَی آخِرَتَهُ بِالثَّمَنِ الْأَوْکَسِ وَ
تَغَطْرَسَ وَ تَرَدَّی فِی هَوَاهُ وَ أَسْخَطَکَ وَ أَسْخَطَ نَبِیَّکَ،
سلام
بر ولیّ خدا و حبیبش،سلام بر دوست خدا و نجیبش،سلام بر بنده برگزیده خدا و فرزند
برگزیدهاش،سلام بر حسین مظلوم شهید،سلام بر آن دچار گرفتاریها و کشته اشکها،خدایا
من گواهی میدهم که حسین ولیّ تو و فرزند ولیّ تو،و فرزند برگزیده توست حسینی که
به کرامتت رسیده،او را به شهادت گرامی داشتی،و به خوشبختی اختصاصش دادی،و به پاکی
ولادت برگزیدی،و او را آقایی از آقایان،و پیشروی از پیشرویان،و مدافعی از مدافعان
حق قرار دادی،و میراثهای پیامبران را به او عطا فرمودی،و او را از میان جانشینان
حجّت بر بندگانت قرار دادی،و در دعوتش جای عذری باقی نگذاشت،و از خیرخواهی دریغ
نورزید،و جانش را در راه تو بذل کرد،تا بندگانت را از جهالت و سرگردانی گمراهی
برهاند،درحالیکه بر علیه او به کمک هم برخاستند،کسانیکه دنیا مغرورشان کرد،و
بهره واقعی خود را به فرومایهتر و پستتر چیز فروختند،و و آخرتشان را به کمترین
بها به گردونه فروش گذاشتند،تکبّر کردند و خود را در دامن هوای نفس انداختند،تو را
و پیامبرت را به خشم آوردند،
وَ
أَطَاعَ مِنْ عِبَادِکَ أَهْلَ الشِّقَاقِ وَ النِّفَاقِ وَ حَمَلَهَ الْأَوْزَارِ
الْمُسْتَوْجِبِینَ النَّارَ [لِلنَّارِ] فَجَاهَدَهُمْ فِیکَ صَابِرا مُحْتَسِبا
حَتَّی سُفِکَ فِی طَاعَتِکَ دَمُهُ وَ اسْتُبِیحَ حَرِیمُهُ اللَّهُمَّ
فَالْعَنْهُمْ لَعْنا وَبِیلا وَ عَذِّبْهُمْ عَذَابا أَلِیما السَّلامُ عَلَیْکَ
یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ السَّلامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ سَیِّدِ الْأَوْصِیَاءِ
أَشْهَدُ أَنَّکَ أَمِینُ اللَّهِ وَ ابْنُ أَمِینِهِ عِشْتَ سَعِیدا وَ مَضَیْتَ
حَمِیدا وَ مُتَّ فَقِیدا مَظْلُوما شَهِیدا وَ أَشْهَدُ أَنَّ اللَّهَ مُنْجِزٌ
مَا وَعَدَکَ وَ مُهْلِکٌ مَنْ خَذَلَکَ وَ مُعَذِّبٌ مَنْ قَتَلَکَ وَ أَشْهَدُ
أَنَّکَ وَفَیْتَ بِعَهْدِ اللَّهِ وَ جَاهَدْتَ فِی سَبِیلِهِ حَتَّی أَتَاکَ
الْیَقِینُ فَلَعَنَ اللَّهُ مَنْ قَتَلَکَ وَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ ظَلَمَکَ وَ
لَعَنَ اللَّهُ أُمَّهً سَمِعَتْ بِذَلِکَ فَرَضِیَتْ بِهِ،
و
اطاعت کردند از میان بندگانت،اهل شکافافکنی و نفاق و بارکشان گناهان سنگین،و
سزواران آتش را پس با آنان درباره تو صابرانه و به حساب تو جهاد کرد،تا در طاعت تو
خونش ریخته شد و حریمش مباح گشت خدایا آنان را لعنت کن لعنتی سنگین،و عذابشان کن
عذابی دردناک،سلام بر تو ای فرزند رسول خدا،سلام بر تو ای فرزند سرور
جانشینان،شهادت میدهم که تو امین خدا و فرزند امین اویی،خوشبخت زیستی،و ستوده
درگذشتی،و از دنیا رفتی گمگشته،و مظلوم و شهید،گواهی میدهم که خدا وفاکننده است
آنچه را به تو وعده داده،و نابودکننده کسانی را که از یاریات دریغ ورزیدند،و عذاب
کننده کسانی را که تو را کشتند،و گواهی میدهم که تو به عهد خدا وفا کردید و در
راهش به به جهاد برخاستی تا مرگ فرا رسید،پس خدا لعنت کند کسانی را که تو را
کشتند،و به تو ستم کردند،و این جریان را شنیدند و به آن خشنود شدند،
اللَّهُمَّ
إِنِّی أُشْهِدُکَ أَنِّی وَلِیٌّ لِمَنْ وَالاهُ وَ عَدُوٌّ لِمَنْ عَادَاهُ
بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ أَشْهَدُ أَنَّکَ کُنْتَ
نُورا فِی الْأَصْلابِ الشَّامِخَهِ وَ الْأَرْحَامِ الْمُطَهَّرَهِ
[الطَّاهِرَهِ] لَمْ تُنَجِّسْکَ الْجَاهِلِیَّهُ بِأَنْجَاسِهَا وَ لَمْ
تُلْبِسْکَ الْمُدْلَهِمَّاتُ مِنْ ثِیَابِهَا وَ أَشْهَدُ أَنَّکَ مِنْ دَعَائِمِ
الدِّینِ وَ أَرْکَانِ الْمُسْلِمِینَ وَ مَعْقِلِ الْمُوْمِنِینَ وَ أَشْهَدُ
أَنَّکَ الْإِمَامُ الْبَرُّ التَّقِیُّ الرَّضِیُّ الزَّکِیُّ الْهَادِی
الْمَهْدِیُّ وَ أَشْهَدُ أَنَّ الْأَئِمَّهَ مِنْ وُلْدِکَ کَلِمَهُ التَّقْوَی
وَ أَعْلامُ الْهُدَی وَ الْعُرْوَهُ الْوُثْقَی وَ الْحُجَّهُ عَلَی أَهْلِ
الدُّنْیَا وَ أَشْهَدُ أَنِّی بِکُمْ مُوْمِنٌ وَ بِإِیَابِکُمْ مُوقِنٌ
بِشَرَائِعِ دِینِی وَ خَوَاتِیمِ عَمَلِی وَ قَلْبِی لِقَلْبِکُمْ سِلْمٌ وَ
أَمْرِی لِأَمْرِکُمْ مُتَّبِعٌ وَ نُصْرَتِی لَکُمْ مُعَدَّهٌ حَتَّی یَأْذَنَ
اللَّهُ لَکُمْ فَمَعَکُمْ مَعَکُمْ لا مَعَ عَدُوِّکُمْ صَلَوَاتُ اللَّهِ
عَلَیْکُمْ وَ عَلَی أَرْوَاحِکُمْ وَ أَجْسَادِکُمْ [أَجْسَامِکُمْ] وَ
شَاهِدِکُمْ وَ غَائِبِکُمْ وَ ظَاهِرِکُمْ وَ بَاطِنِکُمْ آمِینَ رَبَّ
الْعَالَمِینَ.
خدای
من تو را شاهد میگیرم که من دوستم با آنانکه او را دوست دارند،و دشمن با آنان
که با او دشمنند،پدر و مادرم فدایت ای فرزند رسول خدا،گواهی میدهم که تو در
صلبهای بلندمرتبه و رحمهای پاک نوری بودی،جاهلیت با ناپاکیهایش تو را آلوده
نکرد،و از جامههای تیره و تارش به تو نپوشاند،و گواهی میدهم که تو از ستونهای
دین،و پایههای مسلمانان،و پناهگاه مردم مومنی،و گواهی میدهم که پیشوای
نیکوکار،با تقوا،راضی به مقدرات حق،پاکیزه،هدایت کننده،و هدایت شدهای،و گواهی
میدهم که امامان از فرزندانت،اصل تقوا،و نشانههای هدایت،و دستگیره محکم،و حجّت
بر اهل دنیا هستند و گواهی میدهم که من به یقین مومن به شمایم،و به بازگشتتان
یقین دارم،براساس قوانین دینم،و عواقب عملم،و قبلم با قلبتان در در صلح،و کارم
پیرو کارتان،و یاریام برای شما آماده است،تا خدا به شما اجازه دهد،پس با شمایم نه
با دشمنانتان،درودهای خدا بر شما،و بر ارواح و پیکرهایتان،و بر حاضر و غایبتان،و
بر ظاهر و باطنتان،آمین ای پروردگار جهانیان.
سپس دو رکعت نماز و دعا خوانده شود.
اعمال و آداب ماه صفر
خواندن دعا،تلاوت قرآن،اقامه ی نماز و روزه گرفتن از اعمال مستحبی ماه صفر می باشند.
ماه صفر دومین ماه قمری
می باشد که دو دلیل نامگذاری این ماه به نام صفر چنین بیان شده است:
صفر از صُفْرَه به معنای زردی گرفته
شده است زیرا هنگامی که این نام برای این ماه انتخاب شده است مقارن با فصل پاییز و
زرد شدن برگ درختان بوده است.
و دلیل دیگر هم این است که از صِفْر
به معنای خالی گرفته شده است زیرا که با تمام شدن ماه های حرام از جمله رجب،ذی
القعده،ذی الحجه و محرم قبیله ها باز وارد جنگ می شدند و شهرها خالی می شد.
بسیار
معروف است که ماه صفر ماهی منحوس می باشد و در روایات اسلامی بیان شده است که برای
دفع بلا و آسیب در این ماه باید بسیار صدقه داده شود.
رحلت
پیامبر اکرم(ص)،شهادت امام حسن(ع) و شهادت امام رضا(ع) از دلایل نحس بودن ماه صفر
می باشند.
کاروان اسرا در نخستین
روز ماه صفر وارد شهر شام شدند و جنگ صفین نیز در این روز شروع شده است.
وحی در این ماه قطع شده
است و حضرت علی(ع)
در این خصوص فرمودند:"با رحلت پیامبر اکرم(ص) چیزی قطع شد که با فوت هیچ احدی
قطع نشد."
اعمال
مشترک اولین روز هر ماه قمری در ابتدای ماه صفر نیز قابل توجه است که از جمله ی آن
می توان به موارد زیر اشاره نمود:
دعا
خواندن
دعای هلال هنگام مشاهده ی هلال که فرد باید حداقل سه مرتبه این دعا را بخواند:
اللّهُ اَکْبَر و سه مرتبه لا إلهَ الَّا الْلّه و سپس
بگوید: اَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذی أذْهَبَ شَهْرَ کَذا وَ جاءَ بِشَهْرِ کَذا.
دعای
چهل و سوم صحیفه سجادیه بهترین دعای زمان رویت هلال است.
قرآن
خواندن
هفت مرتبه سوره ی مبارکه ی «حمد».
روزه
سه
روز روزه گرفتن یکی از اموری ست که در هر ماه بر آن تاکید شده است.
مرحوم
علامه مجلسی در زادالمعاد می گوید: مطابق مشهور، این سه روز، پنجشنبه اول ماه و
پنجشنبه آخر ماه و چهارشنبه اول از دهه وسط ماه است.
نماز
دو
رکعت نماز در شب اول ماه به جا آورده شود.بدین صورت که در هررکعت پس از خواندن
سوره ی مبارکه ی حمد،سوره ی انعام خوانده شود سپس از خداوند مهربان خواسته شود که
او را از هرترس و دردی ایمن گرداند.
روز اول ماه:
دو
رکعت نماز در روز اول ماه خوانده شود.بدین صورت که در رکعت اول پس از خواندن سوره
ی مبارکه ی حمد سی مرتبه سوره ی مبارکه ی توحید و سپس در رکعت دوم پس از سوره ی
مبارکه ی حمد سی مرتبه سوره ی مبارکه ی قدر خوانده شود و سپس صدقه ای در راه
خداوند مهربان داده شود که هرکس چنین کند در آن ماه و ماه صفر سلامت خود را از
خداوند متعال گرفته است.
اعمال مستحبی ماه صفر
خواندن دعا،تلاوت قرآن،اقامه ی نماز و روزه گرفتن از
اعمال مستحبی ماه صفر می باشند.
دعای
ویژه ماه صفر نیز از محدث بزرگ مرحوم «فیض کاشانی» نقل شده که مستحب است هر روز ۱۰
مرتبه قرائت شود:
یا شَدیدَ الْقُوی وَیا شَدیدَ الْمِحالِ یا عَزیزُ یا
عَزیزُ یا عَزیزُ ذَلَّتْ بِعَظَمَتِکَ جَمیعُ خَلْقِکَ فَاکْفِنی شَرَّ خَلْقِکَ
یا مُحْسِنُ یا مُجْمِلُ یا مُنْعِمُ یا مُفْضِلُ یا لا اِلهَ اِلاّ اَنْتَ
سُبْحانَکَ اِنّی کُنْتُ مِنَ الظّالِمینَ فَاسْتَجَبْنا لَهُ وَنَجَّیْناهُ مِنَ
الْغَمِّ وَکَذلِکَ نُنْجِی الْمُوْمِنینَ وَصَلَّی اللّهُ عَلی مُحَمَّدٍ وَ
الِهِ الطَّیِّبینَ الطّاهِرینَ.
ای سخت نیرو و ای سخت عقوبت! ای عزیز، ای عزیز، ای
عزیز! در برابر عظمت تو همه آفریدگانت خوار شدند، پس کفایت کن از من شر خلقت را.
ای نیکو ده، ای زیبایی بخش، ای نعمت بخش، ای فزون بخش، ای که معبودی جز تو نیست!
منزهی تو و من از ستمکاران هستم. پس دعای او (یونس) را اجابت کردیم و از اندوه
نجاتش دادیم و این چنین نجات دهیم مومنان را و درود خدا بر محمد و آل پاک و پاکیزه
اش.
سید
بن طاووس در کتاب اقبال الاعمال نیز اعمالی را برای ماه صفر ذکر کرده که به شرح
ذیل است:
روز سوم
دو
رکعت نماز در روز سوم ماه صفر خوانده شود که در رکعت اول سوره ی مبارکه ی حمد و
سوره ی مبارکه ی فتح و سپس در رکعت دوم سوره ی مبارکه ی حمد و سوره ی مبارکه ی
توحید خوانده شود و پس از سلام نماز،صد مرتبه صلوات فرستاده شود و صدمرتبه آل ابی
سفیان را لعنت کند و صدمرتبه استغفار نماید و سپس حاجت خود را از خداوند مهربان
بخواهد.
روزبیستم
زیارت
امام حسین(ع) در روز اربعین مستحب و موردتاکید می باشد.در روایتی که شیخ طوسی از
حضرت امام حسن عسکری(ع) نقل کرده،چنین آمده است:
نشانه
های مومن پنج چیز است: به جای آوردن ۵۱ رکعت نماز(۱۷رکعت
نماز واجب و ۳۴ رکعت نافله)؛ خواندن زیارت اربعین
امام حسین علیه السلام؛ انگشتر را بر دستِ راست نهادن؛ پیشانی را به هنگام سجده بر
خاک گذاردن و "بسم الله الرّحمن الرّحیم" را در نماز بلند گفتن.