حزب تشکیل دهید، 50 نماینده در مجلس داشته باشید
حزب فراگیر زنان، حزب زنـــــــــان
اصلاحطلب یا حزبی برای زنانی اصولگرا. هنوز
مشخص نیست. برنامه پشت برنامه است که میآید، طرح پشت طرح، پیشنهاد پشت پیشنهاد.
روزشمار تشکیل دولت یازدهم حالا دارد به پایانش نزدیک میشود. افراد
مختلفی، حتی آنها که شاید خیلیها فکرش را هم نکنند این روزها راهی نیاوراناند و
رییسجمهوری منتخب را میبینند و «سهمخواهی» که نه، آمادگیشان را برای همکاری
اعلام میکنند. اصولگرایان هم بیکار ننشستهاند. میگویند
میخواهند حزب فراگیر تشکیل دهند.
همه بروند زیر پرچم یک حزب و اختلافها را حل
کنند. زنان هم بیکار ننشستهاند. بعد از آنکه در یکیدوماه گذشته، قبل و بعد از
انتخابات، فعالان حقوق زنان و زنانی که کموبیش سمتهای رسمی در بعضی سازمانها
دارند، خواستههایشان را از رییسجمهوری آینده اعلام کردهاند، حالا حرف دیگری به
میان آمده است؛ تشکیل حزب فراگیر برای زنان؛
حزبی که «فراگیر»بودنش نشان میدهد
اگر تشکیل شود قرار است زنانی را در خود جای دهد که در چندسال گذشته کاری به کار
هم نداشتهاند یا بهدلیل مواضع همسرانشان صددرصد با هم مخالف بودهاند یا عضو حزبهای
رقیب هم بودهاند یا اختلافنظرهایی برای فعالیت درباره حقوق زنان داشتهاند.
پیشنهادکنندگان تشکیل این حزب ولی میگویند این اختلافها جلوی تصمیمشان را برای
تشکیل حزب فراگیر زنان نمیگیرد.
اعظم حاجیعباسی، دختر مریم بهروزی، دبیرکل سابق
جامعه زینب که بعد از مرگ مادرش دبیرکل این جمعیت شده است، اولین نفری بود که خبر
تشکیل حزب فراگیر زنان را اعلام کرد.
او گفت
«با توجه به انجام ملاقات جامعه زینب(س) با آیتالله هاشمیرفسنجانی که در خرداد
انجام شد و با درنظرگرفتن رهنمودهای ایشان به این نتیجه رسیدیم لازمه فعالیتهای
بیشتر زنان در عرصههای مختلف، از جمله افزایش تعداد نمایندگان زن در مجلس، ایجاد
یک حزب فراگیر است.» بعد از انتشار این خبر بود که موافقتها و مخالفتها از راه
رسید. موافقان میگویند که حالا دیگر وقتش رسیده که زنان یک حزب واحد داشته باشند
تا مطالبات سیاسیشان را دنبال کنند و مخالفان میگویند تشکیل یک حزب سیاسی از
زنانی که اختلافنظرهای سیاسی دارند، نقض غرض و غیرممکن است. اشرف بروجردی، عضو
مجمع زنان احزاب اصلاحطلب، زهره طبیبزادهنوری، عضو جبهه پایداری، از مخالفان
تشکیل حزب فراگیر برای زناناند. ژاله فرامرزیان، عضو شورای هماهنگی اصلاحات، هم
گفته است که تشکیل یک حزب فراگیر برای زنان امکانپذیر نیست و زنان اصلاحطلب با
توجه به فعالیتهای چندساله زنان اصلاحطلب در حوزه زنان اگر شرایط مناسب مهیا شود
حزب زنان اصلاحطلب ایجاد میکنند.
معصومه رضایی، قائممقام سیاسی جامعه زینب و
موسس جامعه اسلامی زنان، کسی است که چندروز پیش خبر تشکیل حزب فراگیر زنان را در
گفتوگو با خبرگزاریها اعلام کرده و گفته قرار است بهزودی جلسهای با حضور
همسران روسای جمهوری برای هماندیشی در اینباره تشکیل شود. او حالا به «بهار» میگوید قرار بوده است این جلسه در ماه رمضان تشکیل شود ولی بهدلیل
آنکه همسران روسایجمهوری پیشین در ماه رمضان مشغلههای بسیاری دارند، قرار است
بعد از ماه رمضان این جلسه تشکیل شود.
رضایی میگوید که همسران روسای جمهوری پیشین
برای هماندیشی در اینباره دعوت شدهاند و انتخاب با خودشان است که عضو حزب شوند
یا نه. او درباره ویژگیهای حزب فراگیر زنان میگوید: «حزب
فراگیر زنان اساسنامه و اهداف مشخصی خواهد داشت. این اهداف در اختیار عموم قرار میگیرد
و هرکسی این اهداف را بپسندد میتواند عضو شود و ما از همه نیروهای کارآمد و کسانی
که به توسعه پایدار کشور علاقهمندند دعوت میکنیم در صورت تشکیل حزب مشخصاتشان را
برای ما بفرستند و براساس توانمندیهایشان در شاخههای حزب قرار بگیرند.» او برای
منتقدانی که تشکیل یک حزب را از زنان جریانهای مختلف کشور غیرممکن میدانند، این
پاسخ را دارد: «ما در جلسات متعدد وهماندیشی با متخصصان و دلسوزان نظام به این
نتیجه رسیدیم که برای دستیابی به اهداف رشد و توسعه در کشور اسلامی به تشکیل حزب
فراگیر نیاز داریم که تمام پتانسیلها و سلایق مختلف را درون یک حزب به بحث و
تبادل نظر بگذاریم و با طرحهای سنجیده و کاربردی موانع پیشرو را برداریم. طبیعتا
وقتی مطالبات زنان در کشور نهادینه شوند جایگاهی نیاز دارند که مطرح شوند مانند
مجلس و دولت. ما تا جایگاهی در پیکره حکومت نداشته باشیم تا کاری کند که نصف مجلس
را زنان تشکیل دهند به مطالباتمان نخواهیم رسید.» رضایی از جلسهای میگوید که 22خرداد
گذشته اعضای جامعه زینب با آیتالله هاشمیرفسنجانی داشتهاند.
جلسهای که در آن
هاشمی به زنان گفته است اگر میخواهید پیشرفت کنید باید نمایندگان زن را در مجلس
بیشتر کنید تا قوانین را اصلاح کنید و به حقوقتان برسید: «ما از آقای هاشمی
خواستیم تا تلاشش را برای اینکه زنان هم رجال سیاسی دانسته شوند بکند و ایشان هم
خاطرهای از آیتالله بهشتی نقل کرد که در زمان تدوین قانون اساسی گفته بود زنان
هم رجل سیاسیاند. آقای هاشمی به ما گفت زنان بهاندازه سهمی که از نظام دارند،
حقشان داده نشده است و زنان برای اینکه اعتماد بین خودشان را زیاد کنند نیاز
دارند تا حزبی فراگیر تشکیل دهند تا در دوره بعدی مجلس 50زن را به مجلس بفرستند.
ما از آن پس تصمیم گرفتیم که با هماندیشی همسران روسای جمهوری قبلی کارهای اولیه
تشکیل حزب فراگیر برای زنان را انجام دهیم.»
رضایی میگوید در حال حاضر هیچ منعی
برای تشکیل حزب فراگیر زنان وجود ندارد: «ما نه منع قانونی برای این کار داریم، نه
هیچ منع دیگری. امیدوارم ما زنان فعال در کشور به آن رشد رسیده باشیم که بتوانیم
در کنار هم کارهای بزرگ کنیم. اگر ما یک جامعه رشد یافتهایم و زنان ما ادعا میکنند
که حقشان این نیست، باید در عمل ثابت کنند، اگر زنان سیاسی ما نتوانند در کنار هم
رشد کنند و کار انجام دهند قطعا به رشد و تعالی لازم نرسیدهاند.» تعدادی موافقان
و مخالفان تشکیل حزب فراگیر برای زنان در گفتوگو با «بهار» دلایل موافقت و
مخالفتشان را توضیح دادهاند.
دبیر ائتلاف اسلامی زنان: نقض غرض است و غیرممکن
توران ولیمراد، دبیر ائتلاف اسلامی زنان و عضو شورای مرکزی جامعه
زینب، از مخالفان صددرصدی تشکیل حزب فراگیر برای زنان است. او میگوید که یک حزب
هدف سیاسی واحد دارد و اگر مطالبه مدنی داشته باشد، برای دستیابی به آن تشکیلات
مدنی تشکیل میدهد، برای زنان در حال حاضر این تشکیلات وجود دارد: «ما در حال حاضر ائتلاف اسلامی زنان را داریم که با دو سال کار و وقتگذاشتن
تشکیل شده و با تلاش زیاد زنان گروههای سیاسی مختلف را دور هم جمع کرده است و فقط
کار صنفی میکند و دیگر احتیاجی به تشکل دیگری نیست. ما وقتی کلمه حزب را به کار
میبریم، یعنی میخواهیم تشکیلات سیاسی تشکیل دهیم و تشکیلات سیاسی واحد از کسانی
تشکیل میشود که تفکر واحد سیاسی داشته باشند و این امر درباره حزب فراگیر زنان
امکانپذیر نیست؛ چون اگر قرار باشد آنها کار غیرسیاسی کنند که دیگر نمیشود اسمش
را گذاشت حزب و اگر هم بخواهند کار سیاسی کنند بهنظر نمیرسد زنان جریانهای
مختلف به یک اندیشه واحد برای حضور سیاسی زنان رسیده باشند؛ بنابراین این موضوع
نقض غرض است.»
ولیمراد معتقد است همه همسران روسای جمهوری پیشین به آن اندازه کار
سیاسی انجام ندادهاند که بتوانند در یک حزب فراگیر تاثیر چندانی داشته باشند: «این زنان قرار است چه بخشی از زنان جامعه را نمایندگی کنند و از چه
تفکری در این حزب دفاع کنند.» ولیمراد درباره دیدارهای زنان با آیتالله هاشمی میگوید:
«آقای هاشمی در اردیبهشت86 در دیدار با گروهی از زنان گفت که برای رفع تبعیض
درباره قوانین مربوط به سهمالارث زنان در مقام همسری و دیه زنان کاری کنید که در
مجلس تصویب شود و دیدیم که با کارهای ما بالاخره تصویب شد. ما همیشه خواستمان این
بوده است که زنان به مراکز تصمیمگیر و تصمیمساز وارد شوند و این تبعیض بهدلیل
زنبودنشان رفع شود. جواب آقای هاشمی هم همیشه به ما این بوده که بروید تشکیلات
قوی تشکیل دهید تا تعداد زنان در مجلس بیشتر شود. ایشان در دیدارهایی که ما این
سالها داشتهایم هیچوقت حرفی از تشکیل حزب فراگیر برای زنان نزدهاند.» ولیمراد
میگوید که جامعه زینب، جامعه فاطمیون و جمعیت پیروان حضرت زهرا با اینکه اسمشان
را جامعه و جمعیت گذاشتهاند ولی حزبهای وابسته به اصولگرایاناند که در حوزه
زنان فعالیت میکنند.»
دبیر جامعه زنان انقلاب اسلامی: اول همفکری، بعد تشکیل حزب
اعظم طالقانی، دبیر جامعه زنان انقلاب اسلامی، با شرایطی موافق تشکیل
حزب فراگیر برای زنان است: «اگر زنان گروههای مختلف سیاسی از قبل تشکیل حزب با هم
همفکری و هماهنگی کنند و برنامههایشان را به هم ارائه دهند تا ببینند میتوانند
با هم کار کنند یا نه بهتر است؛ چون در این صورت است که میتوان فهمید آیا اساسا
میشود این حزب را تشکیل داد یا نه. از طرف دیگر زنان میتوانند فقط مطالبات سیاسی
نداشته باشند و در حزب فقط اهداف سیاسی را پیش نبرند که در این صورت موافق تشکیل
حزب فراگیر برای زنان هستم.»
عضو مجمع زنان اصلاحطلب: کار میبرد، بهسرعت نمیشود
نرگس کریمی، عضو مجمع زنان اصلاحطلب، یکی از دیگر زنانی است که بهنظر
میرسد چندان با تشکیل حزب فراگیر برای زنان موافق نباشد: «باید دید که چقدر زنان
فعال در احزاب و جمعیتهای مختلف کشور تمرین کرده و حالا آمادهاند که یک حزب
فراگیر برای زنان تشکیل دهند. در حال حاضر ما تشکلهای زنان بهاندازه کافی نداریم
و حتی در احزاب گوناگون واحد زنان وجود ندارد و بنابراین بهنظر میرسد تشکیل یک
حزب فراگیر و واحد برای زنان کار ببرد و بهسرعت امکان تشکیلدادنش وجود ندارد. از
طرف دیگر این جمعیتها و تشکلهای مردمنهاد در حوزه زناناند که وظیفه دارند
مطالباتشان را بهطور مدون به موسسان این حزب برسانند تا این حزب بتواند بهطور
واقعی فراگیر باشد و مطالبات زنان را پیگیری کند.»
احزاب زنان، قبل و بعد از انقلاب
جمعیتها و احزاب فعال در حوزه زنان کموبیش هم قبل انقلاب فعالیت
کردهاند، هم بعد آن. سالهای ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۱ را میتوان سالهای تجدیدحیات محدود و کنترلشده احزاب فعال در حوزه
زنان دانست که سازمانهای مستقلتر اما پراکندهای مانند حزب زنان و جمعیت زنان
همراه با روزنامه زن امروز تشکیل شدند. این سازمانها خلاف دهه۱۳۰۰ چندان همگرا نبودند. این تجدید حیات محدود در سالهای حکومت
محمدرضاشاه از بین رفت و تمام فعالیتهای حقوقی زنان در کنترل دولت قرار گرفت و از
دهه۱۳۳۰ متمرکزسازی شد؛
درنهایت تحت سازمان زنان
ایران درآمد و از حالت جنبش اجتماعی خارج شد. انجمن حریت نسوان، مجمع انقلابی
نسوان، جمعیت پیک سعادت نسوان و جمعیت نسوان وطنخواه از دیگر سازمانهای فعال در
حوزه زنان بودند که فعالیتشان در اینباره در سالهای قبل از انقلاب به ثبت رسیده
است. اما بعد از انقلاب تعداد احزاب و بهویژه جمعیتهایی که در حوزه زنان فعالیت
میکنند بیشتر شده است؛ جمعیتهایی که در چندسال گذشته بیشتر شدهاند ولی معمولا
گزارش چندانی درباره فعالیتهایشان منتشر نمیشود. جامعه زنان انقلاب اسلامی به
دبیرکلی اعظم طالقانی، جامعه فاطمیون به دبیرکلی طاهره رحیمی، جامعه زینب به
دبیرکلی اعظم حاجیعباسی، جمعیت زنان جمهوریاسلامی ایران به دبیرکلی زهرا مصطفوی،
جمعیت اسلامی زنان به دبیرکلی خانم محسنی، جمعیت زنان انقلاب اسلامی به دبیرکلی
صدیقه بیگم حجازی، جمعیت اسلامی زنان پیرو راه حضرت زهرا(س) به دبیرکلی فاطمه
ایلشاهی، جمعیت حمایت از حقوقبشر زنان به دبیرکلی شهیندخت مولاوردی، جمعیت زنان
مسلمان به دبیرکلی خانم قایینی، جمعیت پیروان زینب(س) به دبیرکلی فهیمه خان
محمدزاده، جمعیت زنان پیامآور به دبیرکلی فاطمه زعفرانی، جمعیت زنان مسلمان
نواندیش ایران به دبیرکلی فاطمه راکعی، حزب زنان جمهوریاسلامی به دبیرکلی زهرا
عباسی، اتئلاف اسلامی زنان به دبیرکلی توران ولیمراد، حزب زنان ایران و مجمع زنان
اصلاحطلب، همگی، جمعیتها و احزابیاند که در حال حاضر فعالیتشان در حوزه زنان در
ایران قانونی است؛ فعالیتی که معلوم نیست در صورت تشکیلشدن حزب فراگیر زنان به
کجا کشیده میشود: همکاری یا دوریگزینی.