سیدجلال ساداتیان - از زمانی که یوکیا آمانو مدیرکل اسبق آژانس بین المللی انرژی اتمی فوت کرد، اسرائیلی ها در تکاپو بودند تا ادعاهای جدیدی را علیه ایران مطرح کنند که در همین راستا بحث فعالیت های مخفی هسته ای در دو سایت از سوی آنان مطرح شد.
این گزارش در حالی مطرح شد که ایران گام هایی در خصوص کاهش تعهدات برجامی برداشته بود و همین موضوع سبب شد تا ادعای اسرائیلی ها تا حدودی مورد توجه قرار گیرد. در ادامه با روی کار آمدن رافائل گروسی مدیرکل جدید آژانس بین المللی انرژی اتمی وی گزارشی را منتشر کرد که طبق آن جمهوری اسلامی ایران مخالف دسترسی بازرسان آژانس برای بازدید از دو محل مورد نظر بود. در آن برهه استدلال ایران نیز این بود که آژانس به همه آنچه که تا آن زمان دسترسی داشته همه آن چیزی است که تهران برنامه هسته ای خود را از طریق آن دنبال می کرده است.
ایران همچنین عنوان کرد که آژانس در همه حالات، چه با اطلاع قبلی و چه به طور سرزده از همه مواردی که مد نظر بوده بازرسی داشته است. از همین رو ایران عنوان کرد که ۱۵ گزارش آژانس اتمی گواه بر همین موضوع است. اما در نهایت آژانس زیر بار نرفت و قطعنامه ای در شورای حکام علیه تهران به تصویب رسید. هدف از تصویب این قطعنامه مجاب کردن ایران برای اجازه دسترسی به دو سایت مورد نظر بود. در سوی دیگر ترامپ و پمپئو نیز به دنبال آن بودند تا پرونده ایران را امنیتی کنند تا در این راستا این پرونده از آژانس به شورای امنیت سازمان ملل متحد برود. در این بین خواسته اروپایی ها نیز پذیرش درخواست آژانس از سوی ایران بود. در همان برهه بود که طی مقاله ای تاکید کردم که ایران باید به آژانس دسترسی دهد تا دیگر آمریکا بهانه ای علیه ایران در دست نداشته باشد و نتواند پرونده ایران را به شورای امنیت ارسال کند.
پس از این تحولات بود که رافائل گروسی تصمیم گرفت که به ایران سفر کند تا در زمینه روابط ایران و آژانس پیشرفت تازه ای حاصل شود. تقریبا همزمان با این سفر بود که جلسه شورای امنیت برای بررسی قطعنامه پیشنهادی آمریکا به منظور تمدید تحریم های تسلیحاتی ایران برگزار شد که دولت ترامپ در این زمینه یک شکست مفتضحانه دیگر را در کارنامه خود به ثبت رساند. در ادامه آمریکا از این شکست درس نگرفت و تلاش کرد در شورای امنیت بار دیگر پرونده ایران را به جریان بیندازد و تحریم ها علیه ایران را احیا کند. اما در این اقدام نیز آمریکا باز هم ناکام بود و کشورها با انتشار بیانیه ای اعلام کردند که آمریکا چنین حقی ندارد. با حمایت این کشورها از ایران آنها توقع داشتند که ایران همکاری های لازم و مورد نظر را با آژانس داشته باشد و این موضوعی بود که با موافقت ایران روبرو شد. سرانجام با محدودیت هایی ایران اجازه دسترسی را فراهم کرد و آژانس نیز از یکی از مراکز موشکی ایران دیدن کرد، در همین ماه یعنی سپتامبر نیز ایران برای بازدید آژانس از سایت دوم وعده داده است. البته باید در نظر داشت که ایران تنها برای یک بار امکان بازدید از این دو سایت را برای آژانس فراهم کرده است؛ چرا که در آنجا ایران فعالیت های نظامی دارد و فعالیت های هسته ای مدنظر نیست.
همکاری ایران و آژانس سبب شد تا گروسی پس از رفتن از ایران گزارش مثبتی را از اقدامات مثبت ایران منتشر کند. این گزارش بهانه ها برای ارسال پرونده ایران از شورای حکام به شورای امنیت را از بین برد که در نوع خود حائز اهمیت است.
اگرچه در گزارش بحث ذخایر اورانیوم مطرح شده که مقدار آن به ده برابر افزایش یافته اما چنین اتفاقی نمی تواند دلیل بر این باشد که ایران تخلف کرده است به این دلیل که کاهش تعهدات برجامی ایران در راستای عدم ایفای تعهدات اروپایی ها و به منظور برقراری توازن صورت گرفته است و همه مراحل پنچ گانه به صورت شفاف اعلام شد. ضمن اینکه در ادامه ایران عنوان کرد که در صورت ایفای تعهدات کشورهای اروپایی به سرعت به اجرای کامل برجام بازخواهد گشت؛ کما اینکه کاهش تعهدات برجامی نیز در راستای مفاد و طبق توافق هسته ای صورت گیرد.
این موضوع سبب شد تا اروپایی ها نیز بهانه ای برای اینکه ایران را متخلف بدانند نداشته باشند. آمریکا که از قبل به دنبال متخلف نامیدن ایران بود با شکستی تاریخی در شورای امنیت مواجه شد.
به نظر می رسد که در این زمان اروپایی ها خواستار تنش بیشتر نیستند و به نوعی کوتاه آمده اند؛ آنها هم اکنون دست بالا را در آژانس بین المللی انرژی اتمی دارند و در آن سو آمریکا نیز منزوی باقی مانده است. اگرچه ایران گام هایی در راستای کاهش تعهدات برجامی برداشته است اما به خوبی توانسته این موضوع را جا بیندازد که اقدامش در راستای انفعال اروپایی ها در انجام تعهدات صورت گرفته است. چنین شرایطی اروپا را مجاب می کند که به حفظ وضع موجود راضی باشد.
در روز ۲۰ سپتامبر که به گفته پمپئو تحریم های بین المللی علیه ایران بازخواهند گشت آمریکا بار دیگر شکست دیگری را تجربه خواهد کرد؛ مخالفت کشورهای اروپایی و اعضای شورای امنیت نشان دهنده ناکامی دیگر این کشور در عرصه بین المللی خواهد بود.
منبع: خبرآنلاین
نظرات