سلام نو _ سرویس گردشگری: برخی دروازه بهشت می‌نامندش و برخی دیگر شهر پاک؛ القاب و عناوینش بی‌شمار است و حمد و مدحش بسیار، آخر کیست که پایتخت خوشنویسی کشورمان را نشناسد؟ کهن شهر قزوین با قدمتی چند هزارساله، فصلی قطور از کتاب تاریخ فرهنگ و هنر ایرانیان را در میان خشت و گِل و نقش و نگار معماری دل‌فریب و طراحی منحصربه‌فرد بناهای باستانی شگفت‌انگیزش جای داده است. در همین راستا به دو بنای دیدنی با معماری متحیرکننده در قزوین می‌پردازیم.
معماری متحیرکننده حسینیه امینی‌ها در قزوین
حسینیه امینی‌ها یکی از جاذبه‌های گردشگری قزوین است که در دوم اسفند ۱۳۲۷ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت. از در چوبی خانه که وارد شوید، باید چند پله‌ای پایین بروید تا به حیاطی پردرخت و باصفا قدم بگذارید که حوض بزرگی در آن قرار دارد. بسیاری از گردشگرانی که برای اولین بار از این بنا دیدن می‌کنند، دقایقی را مشغول عکاسی در کنار این حوض بزرگ می‌شوند. در ادامه باید کفش‌هایتان را درآورید و از راهرو به تالارهای عمارت برسید. بعد از آن می‌توانید به‌همراه کارشناس وارد تالار اصلی شوید.
مانعی چوبی در ابتدای در ورودی قرار دارد که در گذشته وقتی مهمانان برای اولین بار وارد این تالار می‌شدند، برای احتیاط جلوی پای خود را نگاه کرده و از این طریق به‌طور ناخواسته به اهالی خانه ادای احترام می‌کردند. علاوه بر ارسی‌هایی که با چوب‌های بسیار فاخر و کهن ساخته شده‌اند، از تماشای چلچراغ مجلل، فرش‌های عتیقه لذت خواهید برد.
خانه امینی‌ها عمارتی تاریخی با دو طبقه همکف و زیرزمین است. قسمت جنوبی خانه، حیاط باغ بود که دورتادور آن خانه خواهران و برادران حاج محمدرضا امینی قرار داشت. بعد از آن حیاط حسینیه، تالارها، سپس حیاط اندرونی به چشم می‌خورد. در دو سمت تالارها، شربت‌خانه و حیاط شربت‌خانه، اتاق حاج آقایی و چای‌پزخانه تعبیه شده بود.
در اطراف حیاط اندرونی، آشپزخانه‌ها، آب‌انبار وجود داشت. درشکه‌خانه در فضایی تقریبا جدا از عمارت اصلی و نزدیک به رودخانه دزج بود. قسمت غربی حیاط بیرونی نیز مربوط به فضای تونک و حمام می‌شد. از آن جلال و جبروت حالا چهار حیاط و دو عمارت اندرونی و بیرونی باقی مانده است. عمارت بیرونی یا حسینیه امینی‌ها، دلیل اصلی گردشگران برای بازدید از خانه امینی‌ها است.
یکی از جذاب‌ترین دانستنی‌ها درباره معماری این خانه، قسمت شوتینگ است؛ به این صورت که درشکه بارها را روی پشت‌بام خالی می‌کرد و در آنجا دریچه‌ای برای هدایت بار قرار داشت. چینش آجرها و طراحی دقیق آن‌ها از آسیب‌دیدگی بار تا رسیدن به پایین بام جلوگیری می‌کرد.
تماشای معماری دوره‌های مختلف در مسجد جامع قزوین
مسجد جامع قزوین مجموعه‌ای از سبک‌های مختلف و متعدد معماری، از دوره بنی عباس تا شاهان قاجاریه را در بر می‌گیرد که قدیمی‌ترین نشان معماری آن به سده دوم هجری قمری باز می‌گردد. این بنای تاریخی ارزشمند تا قبل از اینکه به مسجد تبدیل شود، آتشکده‌ای ساسانی بود که با تغییر مذهب اهالی قزوین به اسلام و مهاجرت گسترده قبایل عرب به این شهر، کاربری مسجد پیدا کرد.
گفته شده است این اتفاق در سال ۱۹۲ هجری قمری به دستور هارون الرشید رخ داد و مسجد روی خرابه‌های آتشکده ساسانی ساخته شد. البته طبق برخی روایات، هارون الرشید به‌همراه قاضی ابوالحسن محمد بن یحیی بن زکریا و صاحب ابی العباس بن سریح این مسجد را بنا کردند و عنوان طاق هارونی را به آن دادند.
مسجد جامع قزوین در برهه‌های مختلف تاریخ مورد هجوم قرار گرفت و متعاقبا بارها و بارها مرمت شد. جالب است بدانید بخشی از ایوان جنوبی که زیباترین و مهم‌ترین ایوان مسجد است، در گذشته‌هایی دور و در پی یورش مغولان و هجوم افغان‌ها به آتش کشیده شد و در گذر زمان با احیا و مرمت جانی دوباره گرفت. علاوه بر ایوان جنوبی، سردر زیبای مسجد جامع قزوین نیز از آسیب روزگار در امان نمانده و آخرین بار در دوره قاجار مورد مرمت قرار گرفته است. در سال ۴۱۳ هجری قمری به فرمان سالار ابراهیم مرزبان طبقات صحن بزرگ مجددا ساخته شد.
با وجودی که اصل بنای مسجد جامع به پیش از اسلام می‌رسد؛ در فاصله سال‌های ۵۰۰ تا ۵۰۹ هجری قمری به دستور امیر خمارتاش، وزیر سلطان ملکشاه سلجوقی، بخش‌هایی چون گنبد آجری، صحن، مدرسه، خانقاه، چاه‌خانه و مقصوره خمارتاشی در ضلع جنوبی مسجد ساخته شد و تغییرات زیادی نیز در دوره صفویه روی آن صورت گرفت. در سال ۵۴۸ هجری قمری نیز ملک مظفرالدین الب ارغون بن تعش، سرای کوچکی رو به قبله بنا کرد که در آن مجلس تفسیر و حدیث برگزار می‌شد.
در دوره صفویه بخش‌های وسیعی از جمله ایوان‌ها، مناره‌ها و رواق‌ها به مسجد افزوده شد. سرانجام در زمان قاجاریه در دوره حاکمیت سعدالسلطنه قسمتی از بنا مورد بازسازی قرار گرفت و مسجد به‌شکل کنونی درآمد.
در اردیبهشت سال ۱۳۹۲ سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قزوین، موزه سنگ و سفال را در شبستان غربی این مسجد تاریخی افتتاح کرد. در این موزه انواع سفالینه‌ها، سنگ‌نگاره‌ها، ارسی، کاشی و انواع گچبری‌ها در معرض دید علاقه‌مندان قرار داشت که در حال حاضر آثار موزه به عمارت عالی قاپو انتقال یافته است. موزه‌ای به نام موزه دریچه نیز در این محل فعالیت می‌کرد که برچیده شد.
مسجد جامع قزوین، بنایی چهار ایوانی است که معماری آن با فرهنگ و اقلیم ایران تناسب دارد. این مسجد با صحنی به وسعت ۴۰۰۰ متر مربع، چهار در ورودی و هشت شبستان، از بزرگ‌ترین مساجد ایرانی به شمار می‌رود. ظاهرا مسجد جامع در ابتدا تک ایوانی بود و در گذر زمان به چهار ایوانی تبدیل می‌شود. در دو طرف هر ایوان، رواق‌هایی قرار دارد و روی هر رواق، نام امام جماعت آن دوران نوشته شده است.
قدیمی‌ترین بخش مسجد، طاق هارونی است که در کنار طاق احمدیه و در میان رواق‌های جنوبی قرار دارد. بخش‌هایی از مسجد جامع قزوین نظیر ایوان جنوبی، سردر ورودی و... در پی حوادث طبیعی و حمله مغولان دچار آسیب‌های فراوانی شده‌اند؛ اما طرح اولیه آن آن‌قدر قوی بوده است که توانسته بارها مورد مرمت قرار بگیرد.
نظرات