سعید لیلاز:
تندروها توان بازی سازی ندارند، فقط بازی را خراب می کنند
الان دو طرف درگیری دو وضعیت متفاوت دارند. یک طرف دولت است که به خاطر دولت بودنش همه آن چیزی که اتفاق افتاده را قطعا نمیگوید و هر از گاهی فسادهای جدید دولت قبل در این دولت رو میشود ولی همه میدانند که این همه آن چیزی نیست که اتفاق افتاده است.
، انتقادات
رییسجمهوری از دولت قبل در روز دوم سفر به استان چهار محال و بختیاری به
شکل واضحی تندتر از قبل شده است. او برای نخستین بار از «خوردن» و «بردن»
درآمدهای نفتی و «دور زدن» مردم سخن گفته است. سخنی که نمیتواند بدون حساب
و کتاب ایراد شده باشد. بحث تندتر شدن زبان رییسجمهوری در قبال رقبای
سیاسی و پیامد آن را با سعید لیلاز، فعال سیاسی اصلاحطلب و عضو شورای
مرکزی حزب کارگزاران مطرح کردیم.
آقای روحانی با رویکردی جدیتر
از گذشته به بیان فسادهای دولت قبل پرداخته است. این رویکرد جدیتر که
میتواند توسط محافظهکاران تند هم ارزیابی شود آیا نشانه تغییری در فضا و
رویکردهای کلی دولت در قبال منتقدان خود است؟
مساله
اینجاست که مجموعه اقدامات دولت موفقتر از آن چیزی بوده که قبلا توسط
موافقان و منتقدان و رقبای آن ارزیابی میشده است. بنابراین، از دو جنبه
برای رقبای سیاسی دولت نگرانکننده است. اول اینکه باعث محبوبیت بیشتر دولت
میشود و دوم هم ناکارآمدی آنها را در چشم مردم پر رنگتر میکند. نکته
دیگری هم که وجود دارد نگرانی آنها از احتمال رو شدن فسادهایی است که انجام
دادهاند. کما اینکه در این شرایط امکان تسلط آنها بر منابع رانت اقتصادی
هم روز به روز کاهش مییابد. تحت تاثیر این عوامل به نظر میرسد ما به سمت
شرایطی میرویم که برخوردهای سیاسی را شدت میدهد. به همین دلیل هم هست که
گروههای فشار دوباره فعال شدهاند و بر سر کوچکترین موضوعی به میدان بر
میگردند. بحث حجاب و جریان استیضاح وزرا و متهم کردن دولت و مسائلی از این
دست ناشی از همین وضعیت است. در دولت قبل افرادی بودند که میگفتند برای
دولت ایران در خارج از کشور اعتبار بانکی باز میکنند و در قبال آن 10 تا
12 درصد هم پورسانت میگیرند. این یک فساد بسیار روشن در دل دولت بود که
اکنون امکان آن صلب شده است. مشخصا صاحبان این رانتها باید نگران شوند و
دست به عملی جدی برای گریز از این شرایط بزنند. در یک تعریف کلی شرایط
مدیریتی دولت قبل و همینطور تحریمها در کشور یک حالت غبار آلود ایجاد
کرده بود که خیلیها میتوانستند در آن بدون مزاحمت کار خود را انجام دهند و
از مواهب و رانتهای مختلف استفاده کنند. الان دولت آقای روحانی در پی فرو
نشاندن این غبارهاست. مشخصا کسانی که زیست سیاسی و اقتصادی خود را مدیون
به پا خاستن و ایجاد چنین غباری هستند، از فرونشستن آن احساس نگرانی خواهند
کرد. این تلاش هم به مرور زمان و با تغییر کانالهای تخصیص بودجه کشور از
محلهایی که در آن رانت وجود داشته به کانالهای دیگر، افزایش خواهد یافت.
به هر حال الان شاهد یک مواجهه اقتصادی جدی در کشور بین دولت و بدنه
تولیدکننده و توسعه بخش کشور از یک سو و کسانی که در این 8 سال دولتهای
نهم و دهم به نان و نوایی رسیده بودند از سوی دیگر هستیم. با این وضعیت من
فکر میکنم که برخوردها و به تبع آن زبان طرفین تندتر و گزندهتر خواهد شد.
دولت
الان این حرفها را میزند و چنین بحثهایی را باز میکند. سوال مهم این
است که چگونه و تحت چه شرایطی طرح این موضوعات میتواند اثر بخش باشد؟ به
عبارتی آیا لزوما طرح این مباحث منجر به بهبود شرایط خواهد شد.
به
نظر من در کنار طرح این دست اظهارات اصلاحطلبان به عنوان پشتوانههای
دولت باید منسجم باقی بمانند و همینطور سعی کنند تا آرامش در شوون مختلف
جامعه حفظ شود. علاوه بر این دولت هم باید تمام وقت خود را صرف بهبود شرایط
اقتصادی کند، چون این حوزه است که پایگاه اجتماعی دولت و اصلاحطلبان را
تضمین کرده و آن را گسترش میدهد.
به هر حال طرح این بحثها باعث دعوای سیاسی خواهد شد. این موضوع با حفظ آرامش در کشور در تضاد قرار ندارد؟
به
هیچوجه. چون منظور من یک آرامش صوری و ظاهری نیست. ما در دورهیی در راس
قدرت آرامش ظاهری داشتیم که مربوط به دولت اول احمدینژاد میشود ولی در
زیر پوست همان آرامش اتفاقاتی در جریان بود که زمینه انحطاط اقتصادی و
اخلاقی و سیاسی و... کشور را چه در دولت نهم و چه بعد از آن ایجاد میکرد.
همان آرامش ظاهری چند سال بعد بزرگترین شوک را به پول ملی کشور و صنایع و
اقتصاد وارد کرد. آرامش یعنی تهیه زمینه توسعه و رشد که در این مسیر برخی
درگیریها اجتناب ناپذیر است. آرامش آن چیزی نیست که هیچ?کس در نهادهای راس
قدرت انتقادی نکند و بعد برخی صنایع و حوزههای اقتصادی ما وارد رکود 80
درصدی شوند یا پول نفت ما گم شود.
پس بنا به گفته شما نفس درگیری همچنان وجود خواهد داشت. در چنین شرایطی چه
چیزی میتواند تضمین کند که جامعه مسیر رشد را در حوزههای مختلف طی خواهد
کرد؟ به عبارتی آیا این درگیری خود عامل رکود و ایستایی در مسیر توسعه
نخواهد بود؟
در
صورتی که توازنی میان قدرت و پایگاههای طرفین درگیری وجود داشته باشد
میتواند مسیر توسعه را تغییر بدهد. اما ما در شرایطی هستیم که صدای
گروههای تندرو و اصولگرایان مخالف دولت پژواک چندانی ندارد. آنها دیگر
نفوذ سابق را هم ندارند و همینطور باید توجه داشته باشیم که اتحاد خود را
هم از دست دادهاند. به عبارتی الان از طیف محافظهکاران، قسمتی در جبهه و
جناح موافق دولت بازی میکنند و این خودش بهشدت جریان مخالف دولت را با
تهدید و تحدید پایگاه اجتماعی مواجه کرده است. به عبارتی الان مرکزیت جناح
راست خودش حامی این دولت است. پرداختن نسبی به پروندههای اقتصادی و
فسادهای اینها در دولت گذشته هم توسط دستگاه قضایی تا حدودی بر تضعیف آنها
تاثیر داشته و البته صدای آنها را هم بلندتر کرده است. چون از ادامه این
رسیدگیها واهمه دارند. به عبارتی آنها دیگر در وضعیتی نیستند که در دولت
اصلاحات در آن قرار داشتند. در دوره اصلاحات جریان راست یک جریان بدون
کارنامه بود اما الان این جریان و خصوصا طیف تندروی آن یک جریان امتحان پس
داده هستند که در بهترین شرایط تاریخی کشور از نظر درآمدهای نفتی، تقریبا
بدترین عملکرد را نشان دادند. این عملکرد هیچگاه از ذهن مردم ایران پاک
نمیشود و من تقریبا امکان بازگشت آنها به قدرت را نزدیک به صفر میدانم.
چون نه پایگاه دارند، نه انسجام سیاسی و نه خاطره خوبی از خود به جا
گذاشتهاند و همزمان باید درگیر برخی پروندههای فساد خود هم باشند.
با این تفاسیر درگیریهای سیاسی به کجا خواهد رسید؟
الان
دو طرف درگیری دو وضعیت متفاوت دارند. یک طرف دولت است که به خاطر دولت
بودنش همه آن چیزی که اتفاق افتاده را قطعا نمیگوید و هر از گاهی فسادهای
جدید دولت قبل در این دولت رو میشود ولی همه میدانند که این همه آن چیزی
نیست که اتفاق افتاده. آن طرف مخالفان دولت هستند که بسیار بیش از آنچه
میدانند و هستند خود را نشان میدهند یعنی مثلا بحث واردات 650 میلیون
یورویی را مطرح میکنند یا دست به دامن بهانههایی برای استیضاح وزرا یا به
خیابان آمدن علیه دولت میشوند. خب این توان آنها حد و مرزی خواهد داشت و
نمیتوانند در طولانی مدت کار خود را ادامه دهند یعنی با دست خالی خیلی
توان بازیسازی ندارند و فقط سعی میکنند بازی را خراب کنند. من پیشبینی
میکنم که در همین روند بازی خراب کردن هم آنها به زودی توان خود را از دست
میدهند.
منبع: اعتماد