سلام نو _ سرویس گردشگری: یکی از سازهای قدیمی و اصیل ایرانی ساز نی انبان است. این ساز نوعی هوا صداست که با لوله‌های صوتی مضاعف ایجاد می‌شود. ساز نی انبان بیشتر در نواحی جنوبی ایران مانند بوشهر، خوزستان، هرمزگان و جنوب کرمان یافته می‌شود. نی انبان معرف به سازبندری است که در نزد جنوبی‌ها مانند کرنا اهمیت دارد که بیشتر در مجالس عروسی و بزنی کاربرد دارد. برای آشنایی با ساز نی انبان با ادامه مطلب با ما همراه باشید.
نحوه نواختن ساز نی انبان
اجزای نی‌انبان بر روی نحوه نواختن ساز تاثیر خوبی می‌گذارد، دسته‌ی نی انبان علاف چوبی ناودانی شکل است که داخل آن دو عدد نی زبانه دار قرار دارد که نی‌ها با موم داخل دسته ثابت می‌شود. روی هر نی ۶ سوراخ صوتی قرار دارد که بر سر هر کدام نی‌ها، زبانه‌ای یک لایه قرار میگیرد. انبان از پوست دباغی شده بز و گوسفند تولید شده که باعث ذخیره هوا می‌شود. قسمت پایینی پوست در یک نقطه جمع شده و داخل آن بسته می‌شود. در مجرای ورود هوا دهانی نصب می‌شود که به منظور خروج هوا از آن استفاده می‌شود.
نوازنده قبل از نواختن نی انبون ساز را با فوت کردن پر از هوا می‌کند وبعد دسته‌ی نی انبان را در دست‌های خود میگیرد و شروع به نواختن می‌نماید. فشار هوای داخل مخزن باعث ارتعاش زبانه شده و با گرفتن و برداشتن سوراخ‌های صوت نی تغییر می‌کند. در نی انبان زبانه‌ها داخل مخزن هوا قرار میگیرد که با لب‌های نوازنده تماس ندارد. با ثبت نام در آموزشگاه موسیقی ساز نو با نحوه نواختن سازنی انبان آشنا می‌شوید.
اجزای ساز نی انبان
ساز نی انبان از اجزای مختلفی تشکیل شده که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند. که از سه قسمت دهانه، انبان و دسته تشکیل شده که هر روی صوت ساز تاثیر گذار هستند. همانگونه که گفتیم انبان یک کیسه بزرگی است که از هوا دمیده است توسط نوازنده ایجاد شده که از پوست بزو گوسفند است. دسته‌ی ساز به وسیله باد دمیده می‌شود که بدنه آن شبیه یک ساز نی است. نوازنده با گرفتن و رها کردن سوراخ‌ها نت و صدای ساز را تعیین می‌کند. دهانه ساز بخشی است که نوازنده به آن می‌دمد و هوا را وارد انبان می‌کند.
نی انبون بیشتر در مجالس عروسی و شادمانی نواخته می‌شود و همراه با ترانه‌ها و قطعات مختلف همچون حاجیونی، و آهنگ‌های رقص همراه است. در مناطق غربی استان بوشهر از نی انبان در مراسم‌های همچون مولودی و زار استفاده می‌شود. ساز نی انبان با نام‌های مختلفی همچون نی همبونه، نی مشکی، خیک‌نای، نی تکی، نی جفتی، نی بی لی بو و نی همبونه شناخته شد. است.
انواع ساز نی انبان
ساز نی انبان در انواع و مدل‌های مختلف هستند که از متریال‌های چوب و فلز است. سازهای بادی به دو دسته تقسیم می شوند. این سازها به دو صورت برنجی و چوبی است که نحوه به صدا آوردن ساز در قسمت دهان است. نحوه اجرا سازه‌های بادی دو دسته به صورت دمش و مکش هوا است یعنی به صورت مستقیم داخل ورودی هوا دمش انجام می‌شود. سازهای بادی برنجی صدا به وسیله لرزش لب‌ها به همراه دمش هوا صورت میگیرد. ساز بادی دو دسته در انواع مختلف ساز نی، نی لبک، دوزله، قرنی، سرنا، بالابان، کرنا و غیره شناخته می‌شود.
ساز دوزله
یکی از انواع ساز نی انبان که در میان کرد نشینان استفاده می‌شود دوزله است. این ساز دست ساز است و از جنس چوب است. دوزله مانند دو فلوت است که به یکدیگر متصل می‌شود، دمش هوا داخل این سازها به صورت مستقیم انجام می‌شود که هیچ‌گونه لرزشی ندارد. تنفس نواختن این ساز به مهرت بالایی نیاز دارد که با تمرین و پشتکار شکل میگیرد.
ساز بالابان
نوعی ساز بادی چوبی است که صدایی دلنشین و رویایی دارد. این ساز در مناطق آذربایجان مورد توجه مردم بومی بوده است و همواره علاقمندان خود را دارد. بدنه‌ی ساز بالابان مانند ساز فلوت که قسمت دهنی آن با فلوت متفاوت است. قسمت دهنی این ساز به صورت زبانه دابل است که طول آن حدود ۶ سانتی‌متر است.
صدای ساز دهنی
ساز دهنی با نام هارمونیکا شناخته شده که تولید صدا به وسیله دمش و مکش هوا انجام می‌شود. با دمش و مکش بر روی یک سوراخ هوا به سمت نت هدایت می‌شود. سازدهنی از دسته سازهای چوبی است که بدنه و زبانه‌های آن جنس فلز و برنج است. در سازدهنی هر سوراخ با دمش ومکش هوا ایجاد صدا می‌کند. سازدهنی کروماتیک محبوب و پرکاربردترین مدل سازدهنی است که تعداد نت هر سوراخ به ۴ عدد می‌رسد.
فلوت
قدیمی ترین نوع ساز نی انبان ساز فلوت است. فلوت یک ساز بادی است که از لوله چوبی و فلزی تشکیل شده است. اکثر سازهای بادی دارای تیغه قمیش هست که با دمیدن هوا صدا تولید می‌کند.
فلوت ریکوردر
یکی از سازهای بادی چوبی بی زبانه فلوت ریکوردر است که با فلوت تفاوت زیادی دارد. فلوت ریکوردر مستقیم بر روی دهان قرار میگیرد، نوازنده به صورت مستقیم با قسمت دهنی ساز تماس برقرار می‌کند و به صورت مستقیم بر روی آن دمش انجام می‌دهد.
ساز بادی برنجی
ساز بادی برنجی با لرزش لب‌ها همراه با دمش دهانی ایجاد می‌شود به وسیله این سازهای بتدی می‌توانید انواع سبکـ‌های موسیقی اجرا کنید. سازهای برنجی شامل فلوت، ترومبون، ترومپت، هورن و کورنت است.
ساز ترومپت
ترومپت یکی از سازهای برنجی است که قدمت بسیار طولانی دارد. سازها برای موسیقی نظامی در بسیاری ارکسترها و تک نوازی کاربرد دارد. ترومپت یک ساز برنجی است که باعث لرزش وارتعاش لب‌ها و همزمان دمش در قسمت دهنی می‌شود. با ارتعاش لب‌ها می‌توان صدای زیبای این سازها را در آورد.
ساز توبا
ساز توبا یکی از سازهای بادی برنجی است که از ارتعاش و لرزش لب‌ها در قسمت دهنی ایجاد می‌شود. این ساز دست ساز کلاسیک است که صدای بم دارد که اجرای آن به صورت تک‌نوازی انجام می‌شود که جذابیت بالایی دارد.
منبع: سازنو
نظر شما